FORUM ROMANUM

Forum było w starożytności placem otoczonym monumentalnymi bazylikami i światyniami, który stanowił ośrodek życia miasta. Teren, na którym się znajdowało, był podmokły i dopiero prace melioracyjne, rozpoczete przez króla Tarquinio Prisco, i budowa Cloaca Massima umożliwiły późniejsze jego zagospodarowanie. Forum, dzięki swojemu położeniu, stanowiło idealne miejsce spotkań mieszkańców miasta z okoliczną ludnością, spotkań i oczywiscie wymiany towarowej. Wraz z rozwojem tego rodzaju działalności zaczęły na Forum powstawać sklepy, świśtynie i bazyliki, aż plac ten stał się sercem miasta. Odbywały się tutaj zgromadzenia ludowe i zebrania Senatu, wybory do rady miejskiej, ceremonie religijne, a także wykonywane byly wyroki sadu. Ekspansja ekonomiczna i polityczna Rzymu sprawiła, że jedno Forum już nie wystarczało na potrzeby miasta. Wtedy powstawać zaczeły Fori Imperiali.
W 283 roku pożar zniszczył to, co bylo monumentalnym zespołem świątyń i bazylik Forum, stosunkowo już coraz rzadziej wykorzystywanym dla celów życia codziennego.

Dioklecjan, nakazując odbudowanie Forum, na pewien czas jeszcze zahamowal jego ruine, proces ten jednak postępował nieprzerwanie, potęgowany przez najazdy barbarzyńcow i rabunek materiałów budowlanych, ktorego dopuszczali się obywatele rzymscy, by wznosić swoje domy i fortece. W końcu Forum stało się pastwiskiem dla bydła.
               Dopiero około 1700 roku wzrosło zainteresowanie dla tego cennego kompleksu budowli, o którego znaczeniu w starożytności świadczą dokonywane po dzień dzisiejszy wykopaliska i odkrycia archeologiczne. Na Forum Romanum można wejść od strony via dei Fori Imperiali, ktora odchodzi od Placu Weneckiego po lewej stronie pomnika Wiktora Emanuela albo też schodząc z Kapitolu, przez Clivus Capitolinus, a potem via del Foro Romano.
               Ta druga droga pozwala nam zwiedzić kompleks starożytnych budowli składających się z portyku dei Dii Consentes, Światyni Wespazjana, Światyni Zgody i Więzienia Mamertynskiego. Portyk dei Dii Consentes znajduje sie bezpośrednio pod Tabularium. Było w nim umieszczonych 12 posągów przedstawiających glówne bóstwa Rzymu. Z portyku przetrwały do naszych czasów tylko resztki niektórych kolumn. Obok znajduje się Światynia Wespazjana, wzniesiona przez Domicjana w 81 r., z której zachowały się trzy wspaniałe marmurowe kolumny w stylu korynckim. Dalej dochodzimy doŚwiatyni Zgody nazywanej tak, ponieważ powstała na pamiątkę zakończenia walk pomiędzy patrycjuszami i plebejuszami. Z budowli, wzniesionej w 367 r. przed Chrystusem i przebudowanej za czasów Tyberiusza, pozostaly do dzisiaj tylko niezbyt okazałe ruiny. W pobliżu wznosi sie kościół San Giuseppe dei Falegnami, zbudowany w 1598 roku. Pod nim znajdują się słynne Więzienie Mamertynskie składające się z Carcer Tullianum. Było to miejsce kaźni i śmierci wielu historycznych postaci, miedzy innymi Wercyngetoryksa, króla Gallow, a także króla Jugurty. Wedlug legendy wiezniem Carcer Mamertinus byl Swiety Piotr, ktory dokonal tu cudu, kazac wodzie wyplynac ze skaly. woda ta jakoby ochrzscil swoich straznikow, nawrociwszy ich wczesniej na wiare chrzescijanska. Stad rowniez nazwa kosciola: San Pietro in Carcere.
               Niedaleko znajduje sie kosciol SS. Luca e Martina. Ścislej rzecz biorąc sa to dwa odrebne koscioly, zbudowane jeden na drugim. Swiatynia pod wezwanem Swietej Martyny zostala wzniesiona w Viwieku i obecnie znajduje sie pod ziemia. Kosciol gorny zbudowano w XVII wieku. piekna fasada z trawertynu jest dzielem Pietro da Cortona.
               Przejdźmy teraz do glownego wejscia na Forum Romanum, od via dei Fori Imperiali. Po prawej stronie Via Sacra, drogi, ktora laczyla rozne czesci Forum i ktorej fragmenty bruku zachowaly sie do dzis, mijamy ruiny Bazyliki Emilia. Ten wspanialy budynek zostal wzniesiony przez Emilio Lepido i Fulvio Nobiliore. Mianem <> w starozytnym Rzymie okreslano prostokatny budynek, w ktorego wnetrzu dwa albo cztery rzedy kolumn wydzielaly nawy. Zblizony plan byl tez wykorzystywany przy konstrukcji budowli potem stanowiacych pierwsze swiatynie chrzescijanskie. Bazylika byla miejscem zawierania transakcji handlowych, a takze wykonywania sprawiedliwości.
               Niedaleko znajduje się Kuria, miejsce zgromadzeń Senatu, wzniesiona z rozkazu króla Tuliusza Hostyliusza i po licznych przeróbkach, w VII wieku, zamieniona na kościół. Wewnątrz obejrzeć możemy marmurową posadzkę. Widoczne są również marmurowe postumenty, na których umieszczone były drewniane krzesła senatorow. Wzrok przyciagaja Plutei Trajana, ornamenty zdobiace niegdys trybune Rostry, na ktorych wyrzezbione sa sceny przedstawiajace najwazniejsze wydarzenia z czasow rzadow Trajana i wizerunki zwierzat przeznaczanych na ofiary. Plac przed Kuria nazywal sie Comitium i bylo to miejsce, gdzie lud zbieral sie na zgromadzeniach, by obierac czlonkow rady miejskiej, sedziow a takze, by decydowac o najwazniejszych sprawach zycia politycznego.
               Za Comitium, pod plyta z czarnego marmuru - Lapis Niger - znajduje sie komora, ktora uwazano za grob Romulusa. Zachowala sie w niej najstarsza z dotychczas odnalezionych inskrypcji, z VI wieku p.n.e. Wspanialy luk triumfalny znajdujacy sie nieopodal jest poswiecony Septymiuszowi Sewerowi i jego dzieciom Karakalli i Gaecie. Lud i Senat rzymski wzniesli go w 203 roku, by upamietnic zwyciestwo nad Partami, Arabami i Asyryjczykami.
               Obok znajduje sie <>, okragla kamienna plyta, wskazujaca srodek miasta. Po lewej stronie widzimy tufowy mur: sa to resztki trybuny, niegdys ozdobionej dziobami zdobytych w bitwach statkow nieprzyjacielskich i dlatego zwanej Rostra.
               Przed nia znajduje sie plac, na ktorym stoi samotna kolumna Fokasa. Wzniesiona w 608 roku dla uczczenia wladcy Wschodniego Imperium. Po prawej stronie placu widzimy pozostalosci Basilica Giulia, zbudowanej przez Juliusza Cezara. Obok znajduja sie ruiny wspanialej Swiatyni Saturna wzniesionej okolo roku 500, a przebudowanej w 42 r.p.n.e. Oddawano tu czesc posagowi boga Saturna ale bylo to rowniez miejsce, gdzie przechowywano skarb panstwa. Do naszych czasow przetrwaly tylko jonskie kolumny portyku.
               Na końcu Via Sacra dochodzimy do pozostałości Światyni Juliusza Cezara, wzniesionej w miejscu, gdzie zostalo spalone cialo imperatora i gdzie Marek Antoniusz odczytal jego slynny testament.
               Niedaleko Luku Augusta, po prawej stronie, mozemy podziwiac trzy wspaniale kolumny wyrzezbione w stylu korynckim a nalezace niegdys do Swiatyni Kastora i Polluksa, ktorzy, jak mowi legenda, pomogli Rzymianom zwyciezyc w bitwie nie opodal Lago Regillo. Obok widzimy Lacus Juturnae, gdzie Kastor i Polluks poili konie, kiedy przyniesli mieszkancom miasta wiadomosc o zwyciestwie.
               Dalej znajduje sie Oratorium Czterdziestu Meczennikow, a po lewej stronie Santa Maria Antiqua, najstarsza swiatynia chrzescijanska na Forum. Wzniesiona na fundamentach budowli z czasow Cesarstwa, przebudowana zostala i poswiecona kultowi chrzescijanskiemu w VI w. Warte uwagi sa freski zdobiace sciany kosciola.

Wracajac do Luku Augusta, przechodzimy obok resztek fundamentow Regii, siedziby najwyzszegokaplana i archiwum annalow, w ktorych zapisywane byly najwazniejsze wydarzenia z zycia miasta. Legenda mowi, ze wczesniej byl to dom Numy Pompiliusza. Przed Regia wznosila sie rotunda Swiatyni Westy, gdzie zawsze plonal swiety ogen podtrzymywany przez dzewicze kaplanki. gien ten nie mogl zgasnac, bo zle by to wrozylo miastu. Obok znajduja sie pozostalosci domu, w ktorym mieszkaly westalki.
Naprzeciw Regii znajdowala sie Swiatynia Antonina i Faustyny, zbudwana w 141 r. ku czci zony Antonio Pio, a po smierci tego ostatniego dedykowana rowniez jemu. W XI wieku swiatynia zamieniona zostala na kosciol San Lorenzo in Miranda. Po prawej stronie budynku rozciaga sie starozytna nekropolia, jeszcze z epoki zelaza. Dalej znajduje sie Swiatynia Boskiego Romulusa, zbudowana na planie okregu, a poswiecona ukochanemu synowi Maksencjusza.
Na koncu Via Sacra wznosi sie jednoprzelotowy Luk Tytusa, zbudowany z rozkazu Domicjana dla upamietnienia zwyciestwa Wespazjana i jego syna Tytusa nad Judejczykami. Wtedy to zburzona zostala Jerozolima.

Zainteresowanych Forum Romanum odsyłam do poniższych stron:
O rzymskim rynku ogólnie
Nowe Forum Romanum?
Tajemnice magicznego miasta